Егор Борисов: «Дьон итэҕэйэн, дьиэ-уот туттан эрэр»

Атырдьах ыйын 31 күнүгэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин Президенэ Егор Борисов социальнай объектары уонна дьиэни-уоту тутуу боппуруостарыгар мунньах ыытта.
Мунньахха өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччыта Алексей Стручков, вице-премьердэр Феодосия Габышева уонна Павел Маринычев, СӨ Президенин уонна Бырабыыталыстыбатын дьаһалтатын баһылыга Юрий Куприянов, министиэристибэлэр, биэдэмэстибэлэр, итиэннэ тэрилтэлэр салайааччылара кытыннылар.

Дьиэни-уоту уонна социальнай объектары тутуу туһунан дакылааты СӨ архитектураҕа уонна строительнай комплекска миниистирэ Сергей Дереповскай оҥордо. Кини иһитиннэрбитинэн, былаан быһыытынан 2012 сылга 350 тыһыынча квадратнай миэтирэлээх дьиэ-уот, ол иһигэр 155 тыһыынча квадратнай миэтирэ – индивидуальнай дьиэни-уоту тутуу программатынан тутуллуохтаах. 7 ый түмүгүнэн өрөспүүбүлүкэҕэ 104 тыһыынча квадратнай миэтирэ киллэриллибит, бу былырыыҥҥы баччатааҕы көрдөрүүттэн 25%  үрдүк. Дьиэни-уоту тутууга инники күөҥҥэ Дьокуускай куорат,  Алдан оройуона, Бүлүү, Горнай, Нам, Ленскэй, Өлүөхүмэ, Сунтаар улуустара иһэллэр. Абыйга, Аллайыахаҕа, Аммаҕа, Анаабырга, Булуҥҥа, Үөһээ Халымаҕа, Дьааҥыга, Эдьигээҥҥэ, Аллараа Халымаҕа, Өлөөҥҥө, Тааттаҕа, Чурапчыга уонна Эбээн-Бытантайга 2012 сылга билиҥҥитэ биир да квадратнай миэтирэ киирэ илик, онон бу улуустар быстар мөлтөх көрдөрүүлээхтэр. Маныаха Дереповскай дьиэни-уоту тутуу сүрүн объема үгэс курдук III-IV кыбаарталга, сыл бүтүүтэ, туттарылларын эттэ.
Быйыл федеральнай уонна өрөспүүбүлүкэ бюджеттарын суотугар программалаах тэрээһиннэр чэрчилэринэн тутуллар дьиэ-уот объема 5 төгүл улаатан, 100 тыһыынча кэриҥэ квадратнай миэтирэҕэ тэҥнэстэ. Былаан быһыытынан 2012 сылга социальнай эйгэ 28 объега үбүлэннэ. Сыл бүтүүтүгэр диэри итилэртэн 10 оскуола, Томмот куоракка (Алдан оройуона) поликлиникалаах балыыһа, Майа с. (Мэҥэ-Хаҥалас улууһа) – перинатальнай киин, Сунтаар с. – балыыһа комплекса, Өлүөхүмэҕэ – Доруобуйа киинэ, Нам с. – поликлиника, Хаандыгатааҕы (Томпо улууһа)  Хайа-геологическай уонна Аллараа Бэстээхтээҕи (Мэҥэ-Хаҥалас улууһа) Транспорт техникумнарыгар уопсай дьиэлэр, Алдан куоракка – Хайыһардьыттары бэлэмниир киин үлэҕэ киириэхтэрэ. Уоннааҕы объектарга бырайыактыыр үлэ ыытыллар.
Оҕо саадтарын тутуу былаанын туһунан иһитиннэриини өрөспүүбүлүкэ үөрэххэ миниистирэ Афанасий Владимиров оҥордо. 2012 сылга оҕо саадтарын тутууга, ол иһигэр Өлөөн с. 100 миэстэлээх оҕо саадын тутууга, 7 оҕо саадын олохтуурга дьиэлэри атыылаһыыга уонна уларытан тутууга  «Дошкольное образование» подпрограмманан СӨ Инвестиционнай программатын суотугар 70,5 мөл. солкуобай көрүллүбүт. Үөһэ этиллибит 7 оҕо саадыттан иккитэ быйыл үлэҕэ киириэхтэрэ: биирдэрэ Ньурба куорат Антоновка микрооройуонугар (50 миэстэлээх), иккиһэ Таатта улууһун Ытык Күөл с. (40 миэстэлээх). Маны таһынан федеральнай бюджеттан 274 мөл. солкуобай өссө 7 оҕо саадын тутууга көрүлүннэ. Мантан түөртэрэ үлэҕэ хайыы-үйэ быйыл киирбит буолуохтаахтар эбэтэр киллэриллиэхтэрэ (Мэҥэ-Хаҥалас Тумул с., Хаҥалас улууһун Хачыкаатыгар, Нам улууһун Аппаанытыгар уонна Дьокуускайга  51 №-дээх оҕо саада).
«Мин Сахам сирэ XXI үйэҕэ» үтүө дьыала бүтүн өрөспүүбүлүкэтээҕи хамсааһынын чэрчитинэн   «Үөрэх» салаатыгар 104 мөл. солкуобай көрүллүбүт. Бу үп 25 муниципальнай тэриллиигэ 53 объегы тутууга ыытыллыбыт. Быйылгы дьылга 440 миэстэлээх 11 оҕо саада үлэҕэ киллэриллэрэ былааннанар. Маны сэргэ бюджет таһыттан киирбит үп суотугар Мирнэй куоракка 140 миэстэлээх оҕо саада эбии үлэҕэ киллэрилиннэ. Онон 2012 сылга барыта 950 миэстэлээх 16 оҕо саада үлэҕэ киириэҕэ.
Бүтүн аан дойдутааҕы баан кыттыылаах Инвестиционнай бырайыак 2013-2016 сылларга концепцията оҥоһулунна. Докумуоҥҥа 8820 миэстэлээх 85-тэн аҕыйаҕа суох ахсааннаах оскуола иннинээҕи үөрэх тэрилтэлэрин дьиэлэрин тутуу киирэр. Егор Борисов оҕо саадтарын туһунан кэпсэтиигэ, үөһэ этиллибит инвестбырайыакка РФ үпкэ министиэристибэтэ аан дойдуга харчыга дьыала иэрэҥ-дьаараҥ усулуобуйатыгар Бүтүн аан дойдутааҕы бааны кытта сөбүлэһии кутталларын учуоттаан, өрөспүүбүлүкэҕэ кредити биэрии кыаллыытын көрөргө сөбүлэстэр да, хантан үп ылыллара быһаарылла илигин санатта. Ону кытта президен инвестбырайыагы олоххо киллэрии сатаннаҕына даҕаны, өрөспүүбүлүкэҕэ оскуола иннинээҕи тэрилтэлэргэ миэстэ тиийбэт буолуутун кыһалҕата толору быһаарыллыбатын ыйда.  Онон атын механизмнары булуу уонна өйөөһүн ирдэнэр.
Егор Борисов дьиэни-уоту тутууга сыаллар уонна соруктар чопчу быһаарылыннылар диэтэ. Дьиэни-уоту тутуу – өрөспүүбүлүкэ государственнай политикатын биир сүрүн хайысхатынан биллэрилиннэ, оттон сүрүн хайысхалар толоруллуохтаахтар. Дьон тыа сиригэр олохсуйан, үлэлии хааларын туһугар чуолаан индивидуальнай тутууну өйөнүллүөхтээх.
- Процесс барда: дьон итэҕэйэн, дьиэ-уот туттан эрэр. Биһиги эһигини кытта кинилэргэ тугу кыайарбытынан көмөлөһүөхтээхпит, - диэтэ Егор Борисов.
Дьокуускай туһунан этэр буоллахха, өрөспүүбүлүкэ баһылыга саныырынан, куорат кииниттэн тэйэн, дьиэни-уоту тутууну кытыы сирдэргэ көхтөөхтүк  ыытыллыахтаах. 203-с микрооройуону былааннааһын бырайыагын тула мөккүөргэ президен урут эппит санаатын иһитиннэрдэ. Егор Борисов ити этиитигэр куорат салалтата аан бастаан хайа сыалы ситиһэ сатыырын быһаарыахтаах: 203 кыбаарталга экономичнай дьиэлэри тутарга дуу, эбэтэр үрдүк сыаналаах, кэлиҥҥи кэм саҥа тутууларын дьэндэтэргэ дуу. Иккис суол туһунан этиллэр буоллаҕына, государственнай бюджеттан үбү кутуу тохтотуллуоҕа уонна куорат атын өттүгэр арыый чэпчэки сыаналаах дьиэни-уоту тутууга ыытыллыаҕа. Егор Борисов сорудаҕынан 2012 сылга социальнай объектары тутуу программата кэмигэр уонна барыта толоруллуохтаах. Итини сэргэ бырабыыталыстыба иннигэр 2013-2016 сылларга бастакы уочаратынан тутуллуохтаах социальнай объектар испиэһэктэрин бэрээдэктиир сорук турар.
Мунньаҕы түмүктүүрүгэр президен алтынньы ыйга өрөспүүбүлүкэ 2013 сылга тутууга политикатын сүрүн хайысхаларын туһунан ыйаахха илии баттыыр былааннааҕын иһитиннэрдэ.